الكتروموتور ها از مهمترين مصرف كنندگان انرژي الكتريكي در بخش‌هاي‌صنعتي، كشاورزي، خانگي، تجاري و عمومي بوده و بطور متوسط در حدود 540 تا 60 درصد از برق توليدي كشور را مصرف ميكنند.
.موتور ها انرژي الكتريكي را به انرژي مكانيكي تبديل مي كنند. الكتروموتور ها را مي توان به سه دسته تقسيم كرد.
موتور با قطب چاكدار
موتور هاي يونيورسال
موتور هاي آسنكرون
1 - موتور با قطب چاكدار
اين موتور كه با برق متناوب تكفاز كار مي كندكه نوع ديگر موتورAC تك فاز موتور القايي است كه با قدرت هاي 100/1 تا20/1 اسب بخار ساخته ميشود.اغلب در دستگاه‌هايي بكارمي رود كه گشتاور پايين نياز دارندمثل كولر آبي ،دمنده ها ،باد زن ها و واتر پمپ كولر ها . قسمت هاي اصلي آن شامل بدنه واستاتور،روتور است . قطب هاي آن مثل موتور يونيورسال وروتور آن شبيه موتور آسنكرون مي باشد براي گردش محور روتور از بلبرينگ ساچمه اي ويا بوش استفاده مي شود قطب هاي برجسته آن شامل شياري است كه يك دور سيم مسي درون آن قرار دارد وبه اسم پيچك اتصال كوتاه ناميده مي شود كه به منظور راه انداز موتور مي باشد سيم پيچ هاي اصلي با پيچك هاي اتصال كوتاه سري بسته شده وبا برقراري جريان ،يك اختلاف ميدان مغناطيسي بوجود مي آيد كه باعث بوجود آمدن دو گشتاور لازم براي به چرخش در آمدن موتور مي شود.
2- موتور هاي يونيورسال
يكي از انواع الكتروموتورهاي DCميدان سيم پيچي شدهالكتروموتور يونيورسال استاين الكتروموتور ها باجريان متناوب وجريان مستقيم كار مي كنند، ومتشكل از دو قسمت اصلي اند.
الف:قطب ها يا بالشتك ها
ب – آرميچر
در اين الكتروموتور ها ميدان مغناطيسي قطب ها بر خلاف الكتروموتور هاي آسنكرون دوار نيستن واصول كار اين موتورها بر اين اساس است كه وقتي يك موتور DCميدان سيم پيچي شده به جريان متناوب وصل مي شود، جريان هم در سيم پيچي ميدان و هم در سيم پيچي آرميچر همزمان تغيير مي كند و بنابراين نيروي مكانيكي ايجاد شده همواره بدون تغيير خواهد بود.سيم پيچ آرميچر كه قسمت گردنده موتور است با سيم پيچ قطب ها سري بسته شده اند .سرعت اين موتور ها بالا بوده وخيلي سريع به سرعت نهايي مي رسند. از اين موتور ها در اكثر لوازم برقي خانگي مثل چرخ گوشتها ،آب ميوه گيري ،هم زن ،آسياب و... استفاده مي شود. براي برقراري ارتباط قطب ها و آرميچر از قطعه اي بنام كلكتور استفاده مي شود . كلكتور از تيغه هاي مسي كنار هم تشكيل شده است كه به شكل استوانه روي محور قرار مي گيرد . تيغه ها از همديگر و از محور آرميچر به وسيله ميكا عايق شده اند و سيم پيچ هاي داخل شيار آرميچر به وسيله پيچك ها به يكديگر وصل شده اند. دو قطعه ذغال به همراه فنر پشت آن ها ارتباط قطب ها با كلكتور را ميسر مي سازد.
مزيت كه دارند اين
قيمت الكتروموتور ها را مي توان با تغذيه ac راه اندازي كرد در صورتي كه مشخصه الكترو موتورهاي dc را دارا مي باشندو داراي گشتاور راه اندازي بالايي هستند ولي بدليل تعمير ونگهداري به ندرت در صنايع استفاده مي شوند.
3-الكتروموتورهاي آسنكرون:
از برق متناوب تغذيه مي كنند واز دو قسمت روتور واستاتورتشكيل شده اند.با عبور جريان از سيم پيچ ها و روشن شدن موتور درون استاتور يك ميدان مغناطيسي دوار بوجود مي آيد كه اين ميدان بر روي روتور كه قسمت گردنده موتور مي باشد اثر گذاشته ودر آن خاصيت مغناطيسي بوجود با بوجود آمدن قطب هاي مغناطيسي هم نام وغيرهم نام عمل جذب ودفع باعث حركت چرخشي روتور ميگردد.براي راه اندازي موتور ها از حالت سكون روش هاي مختلفي بكار مي برند كه مهمترين آنها عبارتنداست از
1-1 سيم پيچ كمكي (كلاجي ): در اين حالت موتور به غير از سيم پيچي هاي اصلي داراي سيم پيچهاي كمكي نيز مي باشد كه ميدان مغناطيسي ديگري را با يك فاصله زماني با ميدان مغناطيسي اصلي بوجود مي آورد.كه باعث چرخش پرقدرت موتور مي گردد. پس از اين كه سرعت موتور به 75 درصد سرعت اسمي رسيد كلاج كه تحت تاثير نيروي گريز از مركز كار مي كند به عنوان يك كليد عمل كرده وسيم پيچ كمكي را از مدار خارج مي كند.
1-2 خازن موقت : در اين حالت الكتروموتور داراي يك خازن الكتروليتي با ظرفيت حدود 200 الي 500 ميكرو فاراد است كه باسيم پيچ كمكي بطور سري بسته شده وهر دوي آنها باسيم پيچ اصلي موازي هستند. خازن وسيم پيچ كمكي يك اختلاف فاز بوجود مي آورد كه باعث چرخش موتور مي گردد.و كليد گريز از مركز، سيم پيچ كمكي را از مدار خارج مي كند.
1-3 راه اندازي با خازن موقت وخازن دايم : خازني كه با سيم پيچ كمكي سري مي باشد در مدار باقي مي ماند وخازن ديگر پس از راه اندازي از مدار خارج مي شود
1-4. خازن دايمي :در اين الكتروموتور ها كه داراي قدرت كم تري نسبت به موتور هاي قبلي هستند از يك خازن كه با سيم پيچ كمكي سري بسته شده است مورد استفاده قرار مي گيرد كليد گريز از مركز ندارند بنابر اين خازن به همراه سيم پيچ كمكي هميشه در مدار باقي است.
شناسايي سيم پيچ هاي اصلي و كمكي :
-سيم پيچ هاي اصلي در زير شيار ها و سيم پيچ كمكي در رو قرار دارند.
-سطح مقطع سيم هاي كمكي هميشه از سيم هاي اصلي كمتر است.
-سيم پيچ كمكي داراي مقاومت بيشتري نسبت به سيم پيچ اصلي است
-خازن با سيم پيچ كمكي سري شده است.
كمپرسورهاي ديناميكي /Dynamic Compressors